درمان و علائم درد رگ و عصب سیاتیک کمر و پا

سیاتیک معمولاً با فتق دیسک در ستون فقرات کمری شروع می‌شود. مهره‌های ستون فقرات توسط دیسک‌های گرد، صاف و انعطاف پذیر از بافت همبند جدا می‌شوند. هنگامی که دیسک خراب می‌شود (به دلیل آسیب یا استفاده زیاد) مرکز نرم آن می‌تواند شروع به بیرون زدن از حلقه سخت بیرونی کند یا در اصطلاح فتق کند.

هنگامی که دیسک بیرون می‌زند ممکن است بر اعصاب اطراف آن فشار وارد کرده که درنتیجه آن درد عصب سیاتیک است.عصب سیاتیک طولانی‌ترین عصب بدن است. خار استخوانی و تنگی نخاع نیز می‌تواند بر عصب سیاتیک در ناحیه کمر فشار وارد کند. وقتی این اتفاق بیفتد، می‌تواند مشکلات زیادی را در تمام اعصاب ایجاد کند.عصب سیاتیک که از ناحیه تحتانی ستون مهره‌ها و از مجاورت دیسک‌های پایینی کمر منشا گرفته و به سمت استخوان لگن و باسن امتداد می‌یابد و سپس از پشت ران وارد ساق پا می‌شود.

عصب سیاتیک وقتی درگیر می‌شود ممکن است هر نقطه‌ای از عصب درد را نشان دهد. در حالی‌ که بقیه قسمت‌ها فاقد درد باشد. با توجه به اینکه رگ سیاتیک در پشت ساق پا به دو شاخه تقسیم می‌شود، یکی از پشت ساق پا به کف پا رفته و دیگری از کناره خارجی ساق و روی مچ پا می‌گذرد، بنابراین ممکن است فردی دارای درد در قسمت خارجی ساق پا و بدون کمردرد باشد اما علت، درد سیاتیکی است.

متمایزترین علامت سیاتیک ، درد است که از قسمت پایین کمر به پشت یا پهلو یا ساق پا منتشر می‌شود. این می‌تواند از یک درد خفیف تا یک درد شدید متغیر باشد. همچنین می‌تواند باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف در ساق پا یا پای فرد شود.

عوامل خطرزا

• سن: بیشتر افرادی که دچار سیاتیک می‌شوند بین 30 تا 50 سال سن دارند.
• وزن: وزن اضافی می‌تواند بر ستون فقرات فشار بیاورد، به این معنی که افرادی که اضافه وزن دارند و زنان باردار شانس بیشتری برای ابتلا به فتق دیسک دارند.
• دیابت: قند خون می‌تواند باعث آسیب عصبی شود.
• کار: بلند کردن زیاد وزنه یا نشستن طولانی مدت می‌تواند به دیسک‌ها آسیب برساند.

علت درد سیاتیک

سیاتیک زمانی ایجاد می‌شود که عصب سیاتیک تحت فشار قرار بگیرد، معمولاً از جانب فتق دیسک یا خار استخوان. سایر علل شایع سیاتیک عبارتند از:

• تنگی نخاع کمری (تنگ شدن کانال نخاعی در ناحیه کمر)
• بیماری دژنراتیو دیسک (خرابی دیسک‌ها)
• اسپوندیلولیستزیس (حالتی که مهره‌ها روی یکدیگر می‌لغزند)
• تروما یا ضربه
• سندروم پیریفورمیس
• تومور نخاعی
• بارداری
• اسپاسم عضلانی در پشت یا باسن

اضافه وزن، ورزش نکردن منظم، پوشیدن کفش پاشنه بلند یا خوابیدن روی تشک خیلی نرم از دیگر مواردی است که می‌تواند کمردرد را تشدید کند.

علائم سیاتیک

سیاتیک یک نوع درد شایع است که بر عصب سیاتیک تأثیر می‌گذارد که از کمر به لگن و باسن در پشت هر پا گسترش می‌یابد. علائم رایج سیاتیک عبارتند از:

• درد پایین کمر
• درد در ناحیه باسن یا ساق پا که هنگام نشستن تشدید می‌شود
• درد مفصل ران
• سوزش یا سوزن سوزن شدن پا
• ضعف، بی حسی یا مشکل در حرکت پا
• درد مداوم در یک طرف باسن
• درد تیرکشیدن پا که ایستادن را دشوار می‌کند

سیاتیک معمولاً فقط یک طرف تنه را درگیر می‌کند. اغلب، درد از قسمت پایین کمر تا انتهای ران و از طریق یکی از پاها گسترش می‌یابد. بسته به جایی که عصب سیاتیک تحت تأثیر قرار گرفته است، درد ممکن است به پا یا انگشتان پا نیز کشیده شود.

خطرات سیاتیک

در صورت بروز علائم زیر فوراً به پزشک مراجعه شود:

• ضعف در اندام تحتانی
• بی حسی در پا
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده
• درد شدید در ناحیه کمر یا ساق پا

تشخیص سیاتیک

بعد از معاینه بالینی مهم‌ترین راه تشخیص تست نوار عصب و عضله است. در صورتی که شک به درگیری عصب سیاتیک به خاطر دیسک کمر باشد، MRI کمری کمک کننده خواهد بود.

درمان سیاتیک

اکثر افراد مبتلا به سیاتیک در عرض چند هفته با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. اگر درد نسبتاً خفیف است و مانع انجام فعالیت‌های روزانه نمی‌شود، پزشک ابتدا توصیه می‌کند ترکیبی از راه حل‌های زیر امتحان شود:

• فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه تمرینی و کششی را ایجاد کند و همچنین به بهبود وضعیت بدن برای کاهش فشار عصب سیاتیک کمک کند.
• کشش: بیمار می تواند با کشش‌های کمر به تسکین درد سیاتیک کمک کند.
• ورزش: التهاب می‌تواند هنگام حرکت بهبود یابد، بنابراین پیاده روی‌های کوتاه مدت می‌تواند ایده خوبی باشد. همچنین فیزیوتراپیست می‌تواند با اصلاح فرم بدن حین پیاده‌روی از آسیب بیشتر جلوگیری کند.
• استراحت محدود در تخت: سه روز استراحت معمولاً می‌تواند در بهبود درد مفید باشد و مهم این است که روی تشک سفت یا روی زمین باشد. پس از آن، بهتر است بیمار به فعالیت‌های عادی خود بازگردد.
• بسته‌های گرم و سرد: قرار دادن هر کدام به مدت چند دقیقه روی کمر تا چند بار در روز مفید است. ابتدا بسته‌های سرد را برای چند روز و سپس از بسته‌های گرم استفاده شود.
• دارو: اولین گزینه باید مسکن‌های بدون نسخه باشد. استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن بسیار مفید هستند اما نباید بدون مشورت با پزشک از آن‌ها برای مدت طولانی استفاده کرد. اگر گزینه‌های بدون نسخه کمکی نکرد، پزشک ممکن است شل کننده‌های عضلانی قوی‌تر یا ضد التهاب تجویز کند. داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای مانند آمی تریپتیلین و داروهای ضد تشنج نیز گاهی اوقات موثر هستند.
• بستن بریس: اگرچه علائم سیاتیک در بسیاری از افراد در پاها و ناحیه باسن ایجاد می‌شوند اما علل زمینه‌ای بروز درد از ناحیه کمر نشات می‌گیرد. به همین دلیل است که استفاده از بریس و کمربند طبی که فشار و فشردگی را اعمال می‌کند، حیاتی است.
• کایروپراتیک: روش درمان دستی برای ردیف کردن مهره‌ها و دستکاری ستون فقرات توسط متخصصین طب فیزیکی صورت می‌گیرد. هم‌ترازی ستون فقرات اولویت این درمان است. درمان دستی، ستون فقرات را از حرکت محدود رها کرده به بازگرداندن مهره‌های نامیزان به جای مناسب آن‌ها در ستون فقرات کمک می‌کند. تنظیم کردن ستون فقرات به کاهش تحریک‌پذیری عصبی که عامل به وجود آمدن التهاب، اسپاسم عضلانی، درد و دیگر علائم مربوط به درد عصب سیاتیک است کمک می‌کند.
• ماساژ درمانی: هدف از ماساژ درمانی افزایش گردش خون و بهبودی بهتر است که باعث کاهش شدت درد سیاتیک می‌شود. ممکن است برای درد سیاتیک به چندین جلسه ماساژ درمانی نیاز باشد ولی تسکین درد ناشی از ماساژ درمانی می‌تواند دو تا سه ماه باقی بماند.
• طب سوزنی: نقاط ماشه ای روشی برای رفع بیماری‌های عضلانی-اسکلتی و بخصوص سیاتیک است. طب سوزنی شامل قرار دادن سوزن باریک و کوچک در نقاط ماشه‌ای است. زمانی که سوزن به نقاط ماشه‌ای برسد یک واکنش انقباضی ایجاد می‌کند که همچون گرفتگی عضله احساس می‌شود. عضله شل شده و با سرکوب نقاط ماشه‌ای علائم سیاتیک کاهش می‌یابند.
• تزریق اپیدورال: راهی برای رفع فشردگی اعصاب است. این فشردگی ممکن است فتق دیسک که منجر به سیاتیک می‌شود یا تنگی کانال نخاعی که باعث فشردگی کانال نخاعی یا ریشه‌های عصب می‌شود، باشد.
• ورزش‌های تقویتی: مهمترین ورزش برای درد سیاتیک کشش عضله پریفورمیس با دست مقابل و به سمت شانه مقابل است. کشش باید 5 بار و هر بار 15 تا 30 ثانیه نگه داشته شود. بهتر است ورزش سیاتیک سه بار در روز تکرار شود. ورزش دیگر عصب سیاتیک باید دست را در پای مقابل قلاب کرده و به سمت خودمان بکشیم. همزمان با فکرمان زانوی مقابل را به سمت بیرون هل دهیم.