آرتروز چیست؟ علت، علائم، تشخیص و درمان آرتروز مفاصل

آرتروز مفاصل از شایع ترین موارد بیماری آرتریت به شمار می آید و هر ساله تعداد مبتلایان به این بیماری در حال افزایش است. آرتروز در همه سنین و همه نژاد ها، در هردو جنس مرد و زن دیده می شود. یکی از دلایل اصلی ناتوانی جسمی در تمام نقاط دنیا، همین بیماری است. افزایش سن، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. این بیماری در میان زنان بیش تر از مردان مشاهده می شود. آرتروز با تاثیری که بر روی عملکرد صحیح مفاصل می گذارد، از کیفیت زندگی بیمار می کاهد. در ادامه این مقاله به بررسی دقیق تر تشخیص و درمان آرتروز مفاصل می پردازیم.

آرتروز مفاصل چیست؟

محل اتصال دو استخوان را مفصل می‌ گوییم. انتهای استخوان‌ ها درون مفصل‌ های متحرک با غضروف پوشیده می‌ شوند. در حقیقت، برای درک بهتر این وضعیت، لازم است بدانید آرتروز چیست؛ این بیماری سبب تخریب مفصل شده و در نتیجه استخوان‌ ها با هم تماس پیدا کرده و ساییده می‌ شوند. غضروف فاقد عروق خونی و اعصاب است؛ بنابراین ترمیم این بافت صورت نمی‌ گیرد و به دنبال تخریب آن، دردی نیز احساس نمی‌ شود. تخریب معمولاً به سرعت و بدون هیچ علامتی رخ می‌ دهد.
آرتروز یک بیماری پیشرونده است که دارای 5 مرحله از 0 تا 4 می‌ باشد. مرحله اول نشان‌ دهنده مفصل طبیعی است و منظور از مرحله 4، آرتروز شدید است.

آرتروز چه علائمی دارد؟

برای درک بهتر و تشخیص به موقع، لازم است با علائم آرتروز آشنا شوید، زیرا شناخت این نشانه‌ها به مدیریت درد و پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک می‌کند.

• درد: این درد می تواند ثابت و یا متغیر باشد. این درد ممکن است حین انجام فعالیت و یا در زمان استراحت احساس شود.
• التهاب: ممکن است پوست روی مفصلی که دچار تخریب شده قرمز، ملتهب و گرم شود. مایع سینوویال درون مفصل می تواند افزایش پیدا کند که به دنبال آن، مفصل متورم می شود.
• خشک شدن مفصل: این نشانه معمولا پس از بیدار شدن از خواب، نشستن طولانی مدت پشت میز، رانندگی طولانی مدت و ورزش دیده می شود.
• کاهش دامنه حرکت در مفصل: درد و سفتی مفاصل می تواند سبب کاهش دامنه حرکات شود.

عوامل زمینه ساز آرتروز کدامند؟

برای پیشگیری و مدیریت بهتر این بیماری، لازم است با علت آرتروز آشنا شوید، زیرا شناخت عوامل زمینه‌ساز به کاهش ریسک ابتلا و کنترل پیشرفت بیماری کمک می‌ کند.

• وزن بالا: اضافه وزن باعث افزایش فشار روی مفاصل و تسریع ساییدگی غضروف می‌شود.
• عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی ابتلا به آرتروز احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.
• بالا رفتن سن: با افزایش سن، انعطاف و استحکام غضروف‌ها کاهش می‌یابد.
• رژیم غذایی نامناسب: کمبود مواد مغذی و مصرف بالای غذاهای التهاب‌زا می‌تواند خطر آرتروز را افزایش دهد.
• سایر بیماری‌ های مفصلی: اختلالات التهابی یا آسیب‌های مفصلی قبلی ریسک ابتلا را بالا می‌برد.
• شکستگی‌ ها یا آسیب‌ های قبلی مفصل: صدمات گذشته می‌توانند باعث تحلیل غضروف و تغییر مکان مفصل شوند.
• بی‌ حرکتی طولانی مدت مفاصل: کم‌ تحرکی و ورزش نکردن مفاصل منجر به کاهش قدرت عضلات و افزایش سفتی مفاصل می‌شود.

روش های تشخیص آرتروز

برای تشخیص دقیق و به موقع آرتروز، پزشک با بررسی علائم، معاینه مفصل و استفاده از روش‌ های تصویربرداری و آزمایشگاهی، شدت و مرحله بیماری را تعیین می‌ کند. این روند به انتخاب بهترین روش درمان و پیشگیری از آرتروز در مراحل پیشرفت بیماری کمک کننده است.

• معاینه فیزیکی مفصل
• بررسی سابقه پزشکی و علائم بیمار
• رادیوگرافی (X-ray)
• MRI یا سی‌تی‌اسکن در موارد خاص
• آزمایش خون برای رد سایر بیماری‌های التهابی

آیا آرتروز قابل پیشگیری است؟

هرچند با افزایش سن ممانعت از ابتلا به این بیماری دشوار می شود؛ اما یک سری از رفتارها احتمال ابتلا به آرتروز را کاهش می دهند. برخی از این رفتارها عبارتند از:

1. کنترل وزن و پرهیز از اضافه وزن
2. عدم انجام فعالیت هایی که به حرکات تکراری و متداوم نیاز دارند
3. عدم استفاده بیش از اندازه از مفاصل
4. انجام تمرین های قدرتی برای تقویت عضلات قرار گرفته در اطراف مفاصل

روش های درمان آرتروز مفاصل

هدف از درمان آرتروز، کاهش درد، جلوگیری از پیشرفت تخریب مفصل، حفظ عملکرد حرکتی و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. گرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما با اقدام به‌موقع و پیگیری منظم می‌توان آن را به‌خوبی کنترل کرد. هرچه درمان زودتر آغاز شود، نتایج مؤثرتر خواهد بود. درمان آرتروز بسته به محل درگیری مفصل متفاوت است.

درمان‌ های دارویی

نوع آرتروز تعیین می‌کند که چه دارویی تجویز شود. داروهای ضد درد، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای بیولوژیکی و داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری از رایج‌ترین گزینه‌ها هستند.

درمان‌ های خانگی و سبک زندگی

• رژیم غذایی مناسب: تغذیه سالم شامل پروتئین‌های باکیفیت، میوه و سبزیجات غنی از آنتی‌اکسیدان و مواد غذایی ضدالتهاب، می‌تواند روند بهبود آرتروز را تسریع کند.
• خودمدیریتی: ترک سیگار و الکل، داشتن خواب کافی، کنترل وزن، انجام ورزش‌های اصولی و مدیریت استرس از عوامل کلیدی در بهبود آرتروز هستند.
• سرد و گرم کردن مفصل: استفاده متناوب از گرما و سرما برای کاهش التهاب و تسکین درد مؤثر است.

درمان‌های فیزیوتراپی و توانبخشی

• فیزیوتراپی و ماساژ درمانی: این دو روش با افزایش جریان خون، بهبود انعطاف عضلات و کاهش درد نقش مهمی در بازتوانی مفصل دارند.
• آب درمانی و کاردرمانی: این روش‌ ها باعث تقویت عضلات اطراف مفصل و کاهش فشار روی ناحیه آسیب‌ دیده می‌شوند.

درمان جراحی

جراحی تعویض مفصل: در موارد پیشرفته که درمان‌های غیرجراحی پاسخگو نیستند، جراحی به‌عنوان آخرین گزینه برای بازگرداندن عملکرد مفصل انجام می‌شود.

✅ ترکیب درمان‌ های فوق، به‌ ویژه در درمان آرتروز کمر ، می‌ تواند تأثیر چشمگیری در کاهش علائم، جلوگیری از پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران داشته باشد.

انواع آرتروز مفاصل (بر اساس جای آرتروز)

آرتروز می‌تواند تقریباً هر مفصلی در بدن را درگیر کند. در ادامه، شایع‌ترین انواع آرتروز بر اساس محل درگیری مفصل را می‌خوانید 👇

• آرتروز گردن : با ساییدگی غضروف بین مهره‌های گردنی ایجاد می‌شود و باعث درد، خشکی و محدودیت حرکت گردن می‌گردد.
• آرتروز زانو: شایع‌ترین نوع آرتروز است که موجب درد، التهاب، تورم و کاهش توان حرکتی در مفصل زانو می‌شود.
• آرتروز لگن: معمولاً در افراد مسن دیده می‌شود و با درد در کشاله ران و محدودیت حرکت لگن همراه است.
• آرتروز شانه: در اثر تخریب غضروف مفصل شانه ایجاد شده و باعث درد هنگام بالا بردن دست می‌شود.
• آرتروز آرنج : نسبتاً نادر است اما در نتیجه آسیب‌های مکرر یا استفاده بیش از حد از مفصل ایجاد می‌شود و با درد و خشکی مفصل همراه است.
• آرتروز مچ دست و انگشتان: اغلب در اثر فعالیت‌های تکراری ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث تورم، درد و کاهش قدرت گرفتن شود.
• آرتروز کمر (مهره‌های کمری): یکی از دلایل شایع کمردرد مزمن است که با تخریب غضروف بین مهره‌ها رخ می‌دهد.
• آرتروز مچ پا: معمولاً به دنبال آسیب‌های قبلی یا فشار بیش از حد بر مفصل ایجاد شده و راه رفتن را دشوار می‌کند.
• آرتروز فک (مفصل گیجگاهی فکی): باعث درد هنگام جویدن یا باز کردن دهان و در مواردی ایجاد صدای کلیک در مفصل می‌شود.

با تغییر سبک زندگی از آرتروز مفصلی جلوگیری کنید

هرچند آرتروز مفصلی اغلب با افزایش سن بروز پیدا می‌کند، اما مطالعات نشان می‌دهد که با اصلاح سبک زندگی می‌توان خطر ابتلا به آن را تا حد زیادی کاهش داد. رعایت چند اصل ساده اما مؤثر، به حفظ سلامت مفاصل و پیشگیری از تحلیل غضروف کمک می‌کند:

• حفظ وزن مناسب: اضافه وزن فشار زیادی بر مفاصل زانو، لگن و ستون فقرات وارد می‌کند. کاهش حتی چند کیلوگرم از وزن بدن، می‌تواند احتمال بروز آرتروز را به شکل محسوسی کم کند.
• فعالیت بدنی منظم: ورزش‌های کم‌فشار مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا، موجب تقویت عضلات اطراف مفصل و بهبود انعطاف‌پذیری می‌شوند. ثابت شده است که ورزش منظم گردش خون در مفاصل را افزایش داده و به تغذیه بهتر غضروف کمک می‌کند.
• رعایت رژیم غذایی ضدالتهاب: مصرف غذاهای غنی از امگا 3 مانند ماهی سالمون، گردو، سبزیجات برگ‌سبز و روغن زیتون، می‌تواند التهاب سیستمیک بدن را کاهش دهد و از تخریب زودرس مفاصل جلوگیری کند.
• پرهیز از حرکات تکراری و فشارهای ناگهانی: انجام مکرر یک حرکت، مانند تایپ یا بلند کردن اجسام سنگین، می‌تواند به مرور باعث ساییدگی مفصل شود. بهتر است بین فعالیت‌ها استراحت کوتاه داشته باشید.
• ترک سیگار و کنترل قند خون: سیگار و قند بالا هر دو باعث کاهش جریان خون و تضعیف بافت غضروف می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند افراد سیگاری بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز زانو و لگن قرار دارند.
• حفظ وضعیت بدنی صحیح: صاف نشستن، اجتناب از خم شدن طولانی و استفاده از صندلی‌های ارگونومیک در محیط کار، از مفاصل محافظت می‌کند و فشار روی ستون فقرات را کاهش می‌دهد.

با رعایت این نکات ساده می‌توان از تحلیل زودرس مفاصل پیشگیری کرد و کیفیت زندگی را در طولانی‌ مدت حفظ نمود.

به نقل از وبسایت hopkinsarthritis

Regular physical activity replenishes joint lubrication, strengthens the muscles around the joints, and reduces stiffness and pain — making it an essential part of arthritis management.

ترجمه فارسی:

فعالیت بدنی منظم باعث بازسازی مایع مفصلی، تقویت عضلات اطراف مفصل و کاهش خشکی و درد می‌ شود؛ به همین دلیل، بخشی حیاتی از درمان آرتروز محسوب می‌ شود

• تشخیص و درمان شکستگی ستون فقرات
  تاریخ انتشار : 1400-08-06تاریخ بروز رسانی : 1403-04-22


• آرتروز گردن چیست؟ راه های تشخیص آرتروز گردن در کلینیک دکتر فلاح
  تاریخ انتشار : 1401-04-02تاریخ بروز رسانی : 1404-07-22


• برای پیشگیری از آرتروز چه باید کرد؟ 6 راه جلوگیری از آرتروز
  تاریخ انتشار : 1400-10-10تاریخ بروز رسانی : 1404-07-13


• تفاوت آرتروز گردن با دیسک گردن در چیست؟
  تاریخ انتشار : 1401-03-28تاریخ بروز رسانی : 1404-07-22