چه عواملی باعث افزایش درد سیاتیک می شوند؟

سیاتیک اصطلاحی است که برای توصیف علائمی به کار میرود که هنگام فشردگی عصب سیاتیک در یک سمت بدنتان تجربه میکنید. بدن شما دارای 2 عصب سیاتیک است و یکی در هر سمت بدن قرار دارد به طوری که در طول پا امتداد یافته است. در بدن انسان بلند ترین عصب اعصاب سیاتیک است. این اعصاب در ریشه به صورت دسته ای از 5 عصب مجزا در طرفین ستون فقرات قرار دارد. این 5 عصب در عضله پیریفورمیس که یکی از عضلات عمقی باسن است به یکدیگر میرسند و به یک عصب بزرگتر تبدیل میگردند که از لگن و پشت هر پا عبور میکند و تا پایین پاها میرود.

دو عصب سیاتیک، نخاع را به ماهیچه های ران و ساق پا (که شامل قسمت بیرونی ران پا و عضلات همسترینگ میشود که بیشتر علائم درد سیاتیک در آن ناحیه حس میشود) متصل میکند. هر عصب سیاتیک در کل ساق و مچ پا منشعب میشود و وظیفه مدیریت حرکت پا و دریافت ورودی های حسی آن را بر عهده دارد. ورودی های حسی شامل مواردی همچون درد، احساس خارش، بی حسی و ... میشود.

علت شایع درد سیاتیک

بیرون زدگی دیسک

یکی از شایع‌ترین علل درد سیاتیک بیرون زدگی دیسک کمر می‌باشد. بیرون زدگی دیسک به وضعیتی گفته می‌شود که ماده ژله مانند هسته دیسک از درون پوستی سفت خود خارج شود و به ریشه اعصاب فشار وارد کند. بیرون زدگی دیسک زمانی به وجود می‌‌آید که دیسک به دلایل مختلف تحت فشار قرار بگیرد و دچار پارگی شود که در چنین وضعیتی ریشه اعصاب به علاوه عصب سیاتیک تحت فشار قرار می‌گیرد و بیمار دچار درد سیاتیک خواهد شد. در چنین شرایطی یک ماده اسیدی که هیالورونیک اسید نام دارد و از درون دیسک خارج شده و به فشار وارد می‌‌کند و منجر به انتخاب آنها خواهد شد.

تنگی کانال نخاعی ناحیه لومبر

درمان ستون فقرات شما یک کانال باریک و بلند تو خالی وجود دارد که ریشه اعصاب در این ناحیه قرار گرفته اند. کانال نخاعی شبیه سیستم کابلی به نظر می‌‌رسد که در حالت طبیعی فضای کافی را در اختیار ریشه اعصاب قرار می‌دهد؛ اما هنگامی که شما دچار تنگی کانال نخاعی می‌‌شوید فضای درون کانال کوچک می‌شود. در نتیجه این امر باعث می‌شود به ریشه اعصاب فشار وارد شود و شما دچار درد سیاتیک خواهید شد.

اسپوندیلولیستزیس

اسپوندیلولیستزیس نیز همانند بیرون ‌زدگی دیسک با لغزش مهره در ستون فقرات همراه است. تفاوتی که بین اسپوندیلولیستزیس و بیرون زدگی مهره وجود دارد این است که در این اختلال مهره از جای خود لغزیده است و به اعصاب فشار وارد نموده که در نهایت شما دچار درد عصب سیاتیک می‌شوید. این اختلال می‌تواند به صورت مادرزادی یا اکتسابی ایجاد شود. گاهی اوقات انجام دادن یک حرکت ورزشی به صورت نامناسب باعث بروز این اختلال خواهد شد.

وارد شدن ضربه به کمر

درد عصب سیاتیک همیشه به علت اختلالات درون بدن به وجود نمی‌آید بلکه گاهی اوقات وارد شدن ضربه به کمر باعث بروز درد سیاتیک خواهد شد. تصادفات خودرویی و تصادف با موتور سیکلت، آسیب دیدگی در حین ورزش، انجام دادن حرکات ورزشی به شیوه نامناسب یا سقوط از ارتفاع از علل اصلی بروز درد سیاتیک محسوب می‌‌شوند. در چنین حالتی عصب تحت فشار قرار می‌گیرد و باعث بروز درد سیاتیک خواهد شد.

سندروم پیریفورمیس

عضله پیریفورمیس درون عضله چرخاننده ران قرار دارد و به ران کمک می‌‌کند به طور صحیح بچرخد. عصب سیاتیک در کنار این عضله قرار گرفته است و سندروم پیریفورمیس به وضعیتی گفته می‌‌شود که عضله دچار اسپاسم می‌‌شود و به طور مستقیم به عصب سیاتیک فشار وارد می‌نماید. هنگامی که عضله به عصب فشار وارد کند شما دچار درد عصب سیاتیک خواهید شد.

بارداری

یعنی از بیمارانی که دچار درد سیاتیک هستند مشکل آنها به علت بارداری به وجود می‌آید. هنگامی که فرد به اواخر دوران بارداری نزدیک می‌‌شود و وزن و سایز جنین افزایش پیدا می‌‌کند که این امر منجر به وارد شدن فشار به عصب سیاتیک و بروز درد سیاتیک خواهد شد. با توجه به وضعیت جنین، مادر گاهی اوقات دچار درد می‌‌شود و در برخی مواقع درد از بین می‌‌رود؛ اما به طور کلی پس از زایمان باید درد به طور کامل برطرف شود.

علل تشدید درد سیاتیک

اگر دلایل ایجاد سیاتیک شما مشخص شده اما همچنان مدت‌ها است که درد دارید و یا اگر بدون وجود هیچ یک از دلایل رایج سیاتیک دچار درد می‌شوید، ممکن است در سبک زندگی شما چندین عامل محرک که به نظر ساده می‌رسند وجود داشته باشد. در این صورت حتماً لازم است عادات و رفتارهای زیر را محدود کرده یا متوقف کنید.

• پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و کفش‌های کاملا تخت

پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و کفش‌های کاملا تخت از جمله عوامل محرک سیاتیک هستند. استفاده از این نوع کفش‌ها باعث می‌شود هنگام راه رفتن یا ایستادن، نیرویی که از زمین به اندام‌‌های تحتانی وارد می‌شود به بالاتر از آنها و ساختارهای کمر و لگن منتقل شود. به علاوه، کفش پاشنه بلند وزن را به جلو منتقل می‌کند که این نیز به نوبه خود ممکن است باعث شود ناخودآگاه از لگن به سمت جلو خم شوید. در واقع این راهکار بدن برای صاف ایستادن در این شرایط است. مشکل دیگر این حالت آن است که در این شرایط حرکت لگن نیز باعث کشیدگی عضلات همسترینگ در پشت پا می‌شود. از آنجا که عصب سیاتیک در همان مسیر عضلات همسترینگ به سمت پایین پا امتداد یافته، این وضعیت کشیدگی مزمن ممکن است باعث کشیده و تحریک شدن عصب سیاتیک نیز بشود.

• قرار دادن کیف پول، تلفن همراه و کارتهای اعتباری در جیب پشتی

نشستن، به خصوص برای مدت زمانی طولانی، در حالی که کیف پولتان در جیب پشتتان قرار گرفته می‌تواند عضله گلابی‌ شکل را تحریک کرده و ممکن است مسیر عبور عصب سیاتیک از زیر این عضله به واسطه کیف پول شما فشرده شود. در این حالت عصب سیاتیک نیز ممکن است تحت فشار قرار بگیرد. یک عامل محرک دیگر برای ایجاد درد سیاتیک قرار دادن تلفن همراه در جیب پشتی است. امروزه قرار دادن تلفن همراه نیز مثل اشیاء دیگر از جمله کیف پول یا کارت اعتباری در جیب پشتی می‌تواند عاملی برای سندرم فشرده سازی عصب سیاتیک باشد. وارد آمدن فشار توسط هر جسم سختی بر مسیر عصب سیاتیک، می‌تواند باعث تحریک سیاتیک شود.

• استرس و فشار عصبی

استرس محرک ذهنی بدن برای سیاتیک است. در شرایطی که استرس داریم به جای آسیب دیدگی عصب در ناحیه کمر، مغز اکسیژن رسانی به عصب را (به شیوه‌ای ملایم) محدود می‌کند و همین باعث بروز علائم می‌شود. این علائم شامل درد پایین پا، ضعف و احساس وجود جریان الکتریکی یا خواب رفتگی در پاها است.

• استفاده از شلوارهای جین و لباس زیرهای تنگ

افراد زیادی هستند که معتقدند هم شلوار جین‌های تنگ و هم لباس زیرهای تنگ می‌توانند باعث سیاتیک شوند.

• اضافه وزن داشتن یا چاقی

اضافه وزن داشتن دلیل دیگری برای تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک است. یک مطالعه تحقیقاتی نشان داده که بین اضافه وزن و رادیکولوپاتی (فشردگی عصب) سیاتیک و یا فشردگی اعصاب کمر ارتباط مستقیمی وجود دارد؛ به عبارت دیگر هر چه اضافه وزن بیشتری داشته باشید، خطر ابتلا به سیاتیک در شما بیشتر است.

• خم شدن هنگام بلند کردن اشیاء سنگین

انجام کارهایی مثل انتقال مواد غذایی از اتومبیل به آشپزخانه، بلند کردن فرزندتان از رختخواب یا جابجا کردن گلدان‌های گلدان در باغچه، همگی فشار زیادی بر دیسک‌های کمر وارد می‌کنند. هنگامی که دیسک‌های کمر بیش از حد کار کنند، خطر فتق دیسک بیشتر می‌شود که این مسئله نیز به نوبه خود می‌تواند باعث فشردگی یا تحریک عصب سیاتیک شود.

• نشستن طولانی مدت

افرادی که سبک زندگی کم تحرکی دارند یا افرادی که برای مدتی طولانی و بدون وقفه می‌نشینند، بیشتر از کسانی که مرتباً ورزش می‌کنند، دچار سیاتیک می‌شوند. نشستن طولانی مدت می‌تواند باعث آسیب دیدگی دیسک‌های بین مهره‌ای شود که این به تحت فشار قرار گرفتن و تحریک احتمالی عصب کمک می‌کند.

• بارداری

در خانم‌ها، سیاتیک ممکن است به عنوان نتیجه ثانویه بیماری سندروم پیریفورمیس رخ دهد. سندرم پیریفورمیس بیماری است که وقتی عضله پیریفورمیس که در ناحیه باسن قرار دارد دچار اسپاسم شده و باعث فشردگی عصب سیاتیک شود ایجاد می‌شود. این مشکل اغلب در دوران بارداری زمانی که جنین در حال رشد باعث تحریک و فشردگی عصب شود ایجاد می‌شود. در واقع اضافه شدن وزن جنین در حال رشد باعث می‌شود لگن به سمت جلو حرکت کرده و در نتیجه عضله پیریفورمیس دچار اسپاسم شده و عصب سیاتیک را فشرده کند.

علائم آسیب عصب سیاتیک

اگر دردی را در ناحیه‌ی کمر و باسن خود تجربه می‌کنید، به طور معمول می‌تواند، نشانه‌ای از آسیب به این عصب باشد. درد، بارزترین و رایج‌ترین علامت این بیماری است، با این حال علائم دیگر که شامل موارد زیر می‌باشد، نیز ممکن است دیده شود:

1. درد شما با حرکت ممکن است، شدیدتر شود.
2. در پاها بی‌حسی و ضعف خواهید داشت که در موارد شدیدتر ممکن است احساس و یا حرکت در پاهای خود را از دست بدهید.
3. احساس سوزن سوزن یا گز گز دردناک در پا یا انگشتان پا نیز ممکن است، داشته باشید.
4. بی‌اختیاری یا عدم توانایی در کنترل مثانه و روده نیز یکی از علائم آسیب عصب سیاتیک است که البته بسیار نادر است و در صورت مشاهده باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.

تشخیص سیاتیک

در طول مراحل معاینه فیزیکی، پزشک وضعیت قدرت عضلات و عکس العمل آنها را مورد بررسی قرار می دهد. برای مثال ممکن است از شما خواسته شود تا روی انگشتان یا پاشنه خود راه بروید، از یک حالت چمباتمه بلند شوید یا در زمانی که به پشت دراز کشیده اید، یکی از پاهای خود را در هوا بلند کنید. معمولاً درد سیاتیک کمر که ناشی از عصب سیاتیک باشد، با انجام این فعالیت ها تشدید خواهد شد.

تصویر برداری

گاهی افراد دارای مشکل پارگی دیسک یا زائده های استخوانی هستند؛ اما هیچ علائمی از وجود مشکل در آنها مشاهده نمیشود. وجود این مشکلات را می توان با تهیه عکس رادیولوژی یا با استفاده از سایر روش های تصویر برداری تشخیص داد. به هر حال پزشکان معمولاً از این نوع آزمایش ها فقط زمانی استفاده می کنند که درد بیمار بسیار شدید باشد یا اینکه بهبودی در وضعیت بیمار پس از چند هفته درمان حاصل نشود. به این منظور می توان از روش های تصویر برداری زیر استفاده کرد:

• عکس برداری رادیولوژی
• تصویر برداری ام آر آی (MRI)
• سی تی اسکن

عوارض درد سیاتیک

درد سیاتیک در اثر فشار وارد بر یکی از اعصاب درون ستون فقرات ایجاد می شود و اگر این فشار برداشته نشود، مشکلات دیگری را ایجاد خواهد کرد. از مشکلات احتمالی در صورت عدم درمان فشار وارد بر اعصاب عبارتند از:

1. افزایش درد
2. جابجایی یا فتق دیسک کمر
3. بی حسی یا ضعف پاها
4. بی اختیاری ادرار و مدفوع
5. صدمات عصبی دائمی

درمان سیاتیک

هدف از درمان کاهش درد و افزایش حرکت پذیری بیمار خواهد بود. بسته به علت، بسیاری از موارد سیاتیک با گذشت زمان و درمان‌های خود مراقبتی برطرف می‌شوند.

• درمان‌های خود مراقبتی

خط اول درمان برای درد سیاتیک با مراقبت در منزل و برخی از روش‌های خانگی شروع خواهد شد که درد شما را کاهش داده و شما را قادر به انجام فعالیت‌های روزانه خواهند کرد.

• استفاده از کمپرس سرد و گرم

در ابتدا از کمپرس سرد برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. می‌توانید از کمپرس یخ استفاده کنید. این کار را چند بار در روز به مدت 20 دقیقه انجام دهید. پس از چند روز اول این کار را با کمپرس گرم انجام داده و هر بار به مدت 20 دقیقه کمپرس گرم را بر روی محل درد قرار دهید. اگر هنوز احساس درد می‌کنید از کمپرس‌های سرد و گرم به صورت متناوب استفاده کنید و یا کمپرسی که بیشتر درد شما را تسکین می‌دهد را به کار ببرید.

• مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه

می‌توانید برای کاهش درد، التهاب و تورم از دارو استفاده کنید. داروهای رایج در این زمینه که به آنها داروهای ضد التهاب غیر آستروئید (NSAIDs) گفته می‌شود عبارت‌اند از آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن.

• انجام تمرینات کششی ملایم

می‌توانید تمرینات کششی کمر را از یک مربی باتجربه در زمینه‌ی کمردرد بپرسید. پس از آن تمرینات تقویتی، تمرینات عضلات مرکزی و ورزش‌های هوازی را نیز انجام دهید.

• درمان‌های حرفه‌ای

اگر 6 هفته درمان خود مراقبتی مثل یخ، گرما، تمرینات کششی، داروهای بدون نسخه و غیره برای شما پاسخگو نبودند زمان آن رسیده که به پزشک مراجعه کرده و با او در مورد دیگر روش‌های درمانی مشورت کنید.

• داروهای تجویزی

پزشک شما ممکن است داروهای شل کننده‌ی عضلانی مثل سیکلوبنزاپرین را به منظور کاهش ناراحتی ناشی از اسپاسم های عضلانی برای شما تجویز کند. ازجمله دیگر داروهایی که می‌توانند درد شما را کاهش دهند می‌توان به داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای و داروهای ضد تشنج اشاره کرد. بسته به سطح درد شما، داروهای مسکن تجویزی را می‌توان در مراحل اولیه‌ی درمان نیز به کار برد.

• فیزیوتراپی

درد سیاتیک می‌تواند فعالیت‌های فیزیکی را برای شما دشوار سازد؛ ولی استراحت مطلق در این عارضه توصیه نمی‌شود. به منظور درمان درد سیاتیک می‌توانید فعالیت‌هایی را انجام دهید که ناراحتی کمتری برای شما ایجاد می‌کنند. اگر علائم شما شدید نبوده ولی چندین هفته طول کشیده باشند ممکن است پزشک برای شما فیزیوتراپی تجویز کند. انجام تمرینات صحیح می‌تواند به کاهش درد سیاتیک کمک کند. این تمرینات همچنین به پیشگیری از بروز مجدد درد کمک خواهند کرد.
تمرینات انجام شده به علت بروز درد سیاتیک بستگی خواهند داشت. مهم است که برای این کار با یک متخصص با تجربه در زمینه‌ی سیاتیک کار کنید. همچنین انجام صحیح و دقیق تمرینات اهمیت زیادی خواهد داشت.

• تزریقات نخاعی

تزریق کورتیکواستروئید که یک داروی ضد التهاب است به کمر می‌تواند در جهت کاهش درد و تورم اطراف ریشه‌های عصبی مفید باشد. این تزریقات باعث تسکین درد کوتاه مدت (معمولاً تا 3 ماه) شده و به صورت سرپایی و تحت بی حسی موضعی انجام می‌شوند. ممکن است در زمان تزریق مقداری احساس سوزش کنید. در مورد تعداد تزریقات ممکن و خطر عفونت از پزشک خود سؤال کنید.

• تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS)

دستگاه TENS یک دستگاه کوچک تحریک عضلات است که با باتری کار می‌کند. شدت‌های مختلف جریان الکتریکی می‌تواند درد شدید را کنترل کرده و اسپاسم های عضلانی را نیز برطرف کند. انواع بزرگ‌تر این دستگاه توسط کایروپراکتورهای، فیزیوتراپیست ها و دیگر متخصصین توانبخشی استفاده می‌شود.

• منیپولاسیون ستون فقرات

منیپولاسیون ستون فقرات هسته‌ی مرکزی درمان کایروپراکتیک است. منیپولاسیون حرکات محدود را آزاد کرده و به بازگشت مهره‌های کمر به موقعیت طبیعی خود کمک می‌کند. این کار به کاهش التهاب، اسپاسم عضلانی ، درد و دیگر علائم مربوط به سیاتیک کمک خواهد کرد.

• اولتراسوند

اولتراسوند با استفاده از امواج صوتی گرمای ملایمی ایجاد می‌کند که به عمق عضله نفوذ خواهد کرد. اولتراسوند گردش خون را تقویت کرده و اسپاسم های عضلانی، تورم، گرفتگی و درد سیاتیک را کاهش می‌دهد.

• ماساژ درمانی

ماساژ درمانی می‌تواند بخش مهمی از درمان‌های درد سیاتیک باشد. این روش باعث تسکین موقتی ولی مؤثر درد شده و بدن را برای ترشح هورمون‌های مسکن طبیعی تحریک می‌کند. همچنین توانایی‌ترمیم بافت های بدن با ماساژ افزایش خواهد یافت. ماساژ می‌تواند تجربه‌ای لذت بخش برای فرد باشد.

• طب سوزنی

طب سوزنی عضلات گرفته را شل کرده، گردش خون را تقویت کرده، دستگاه عصبی را تنظیم کرده و انتقال دهنده‌های عصبی مسئول تسکین درد را افزایش می‌دهد. نشان داده شده است که طب سوزنی می‌تواند روشی مؤثر برای درمان سیاتیک بدون داشتن عوارض جانبی داروها مثل NSAID ها یا شل کننده‌های عضلانی باشد.

• جراحی

جراحی معمولاً توصیه نمی‌شود مگر در مواردی که فرد با دیگر روش‌های درمانی مثل تمرینات کششی و دارو بهبود پیدا نکرده و درد او در حال تشدید بوده و یا دچار ضعف عضلات در اندام تحتانی شده و یا کنترل مثانه و روده‌های خود را از دست داده باشد. زمان انجام عمل جراحی به علت بروز سیاتیک بستگی خواهد داشت. جراحی معمولاً یک سال پس از شروع علائم توصیه خواهد شد. در صورتی که درد شما بسیار شدید بوده و از ایستادن یا کار کردن شما جلوگیری کند می‌توان جراحی را زودتر انجام داد. از دست دادن کنترل روده یا مثانه در صورتی که در اثر سندرم دم اسبی باشد نیازمند جراحی اورژانسی خواهد بود.

گزینه‌های جراحی برای درد عصب سیاتیک

1. میکرودیسککتومی: این یک روش کم تهاجمی بوده که در آن بخشی از دیسک بیرون زده برداشته خواهد شد.
2. لامینکتومی: در این عمل لامینا (بخشی از مهره که سقف کانال نخاعی را می‌سازد) که بر روی عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند برداشته خواهد شد.

پیشگیری از درد سیاتیک

پیشگیری از سیاتیک همیشه ممکن نیست و ممکن است این عارضه مجدداً بروز پیدا کند. موارد زیر می‌توانند نقشی اساسی در محافظت از کمر شما داشته باشند:

1. ورزش منظم. به منظور قوی نگه داشتن کمر لازم است تا توجه ویژه‌ای به عضلات مرکزی خود داشته باشید. این عضلات در کمر و شکم قرار گرفته و نقش مهمی در حفظ حالت بدن و تعادل دارند. می‌توانید برای انجام فعالیت‌های مناسب از پزشک خود مشاوره بگیرید.
2. حالت مناسب بدن را در زمان نشستن حفظ کنید. از صندلی مناسب که دارای پشتی و دسته‌های متناسب با بدن شما است استفاده کنید. می‌توانید برای حفظ گودی کمر یک بالش کوچک یا حوله‌ی رول شده را در پشت خود قرار دهید. زانوها و مفاصل ران خود را نیز در یک سطح نگه دارید.
3. مکانیک مناسب بدن خود را حفظ کنید. اگر برای مدت طولانی می‌ایستید یک پای خود را به صورت متناوب بر روی یک چهارپایه یا سکوی کوچک استراحت دهید. در زمان بلند کردن اجسام سنگین فشار را بر روی اندام تحتانی خود وارد کنید و با خم کردن زانوها، کمر خود را صاف نگه دارید. بار را نزدیک به بدن خود نگه دارید. از چرخیدن به هنگام بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید. در صورت سنگین بودن بیش از حد جسم از فرد دیگری کمک بخواهید.

---

آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول
تلفن : 91011414 - 031

---

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• آنچه که باید در مورد سیاتیک بدانید
  تاریخ انتشار : 1392-02-07تاریخ بروز رسانی : 1402-04-19

نظرات کاربران درباره این مطلب :نادر حسینی [ 1402-05-16 ]
ببخشید برای درمان سیاتیک ناشی از تنگی کانال باید اول تنگی کانال رو درمان کنم؟

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :